KLASSIEK: Tsjaikovski en zijn Schoppenvrouwen

Viktoria Pankratova (sopraan),

Harry-Imre Dijkstra (klarinet),

Irina Parfenova (piano) Nadja Willems (fotograaf)

Vrijdag , 29 oktober 2021, 8:00 p.m.

Nadjeschda en De Schoppenvrouwen van Tsjaikovski 

De kunst van de fotografie brengt ons dichterbij het leven van de grote Russische componist P.I. Tsjaikovski.  

Het zijn niet de stilstaande momenten uit het getormenteerde leven van deze overgevoelige man zelf, maar theatrale beelden van hedendaagse vrouwen die met de kleding, bijbehorende accessoires en haardracht uit hogere kringen van de late 19e eeuw tot leven gebracht worden in krachtige portretten van Nadja Willems, een Nederlandse fotografe van Russische komaf: haar verre voorouder was de welgestelde Nadjezda von Meck, één van de Schoppenvrouwen van Tsjaikovski.  

Ook zij was een krachtige vrouw, een rijke weduwe die vooral beroemd werd als de financieel ondersteuner van Tsjaikovski. Maar andere sterke vrouwen in Tsjaikovski's leven hadden eveneens invloed op hem: zangeres Désirée Artôt, met wie Tsjaikovski ernstig overwoog een leven samen op te bouwen; zijn moeder, die hem op kinderleeftijd het muzikale stadsleven inslingerde vanuit het platteland waar hij was opgegroeid; zijn echtgenote-voor-drie-maanden, een piano-leerlinge, die hem met gemak manipuleerde. Wat had Tsjaikovski met die sterke karakters, waarom zijn de vrouwen in zijn opera's zo gevoelig en beslist tegelijk en hoe konden zij de uiterste consequenties van de liefde zo moedig dragen? Was er niet ergens in Tsjaikovski zelf het verlangen zo sterk te kunnen zijn? 

Het muzikale programma De Schoppenvrouwen van Tsjaikovski is geen muzikale biografie, het is ook geen dagboek waaruit naar believen van alles is losgetrokken, het is niet zomaar een verhaal: met behulp van instrumentale en vocale muziekwerken van de meester zelf wordt Tsjaikovski's leven in het licht van de vrouwen in zijn leven en in zijn muziek getoond in klank, woord en beeld. De specifieke keuzes voor de muziekstukken zijn allemaal geënt op de verschillende sterke vrouwen in het leven van Tsjaikovski. De vertellingen zijn sterk verweven met de muziek, soms zijn ze wat langer, soms korter maar altijd een uitleg van Tsjaikovski’s werkelijke leven als romantisch componist in relatie tot de vrouwen in zijn leven. De vrouwelijk figuren uit zijn leven worden theatraal uitgebeeld door zangeres Victoria Pankratova. Zij zal door middel van kleine theatrale attributen zich verplaatsen in elk van de vrouwen in Tsjaikovski’s leven. 

De muziek van Tsjaikovski is vaak autobiografisch, en dit maakt hem anders dan de andere Russische componisten uit zijn tijd. De inhoudelijke keuze van de voorstelling suggereert naar de emoties van de componist en de situaties, waarin hij zelf was geweest. B.v., de beroemde brief - scene van Tatjana uit de opera Evgeni Onegin wordt in onze voorstelling ‘gelinkt’ naar een echte brief van Antonina Milukova, met wie Tsjaikovsi kort en ongelukkig getrouwd was. Het Wiegenlied verschijnt in ons muzikaal verhaal in context met het verhaal over de moeder van componist en zo voorts.  

Programma: 

 Oktober (pianostuk uit ‘De Seizoenen’)

 Mijn genie, mijn engel, mijn vriend…

 En pijnlijk, en zoet… op.6 nr.3

 Briefscene van Tatjana uit de opera ‘Evgeni Onegin’( fragment)

 Melodie uit Souvenir d'un lieu cher op.42 nr.3

 Nee, alleen diegene die wist… op.6 nr.6

 Serenade op.65 nr.1

 Te midden van de bal op.38 nr.3

 Romance voor piano op.5 (fragment)

 Zo snel vergeten...

 Wiegenlied op.16 nr.1

 Nacht op.73 nr.2

 Romance van Polina uit opera ‘De Schoppenvrouw'

 Wals uit ballet ‘De Notenkraker’